بعضی اظهار نظرهای شیخ الرئیس درباره ی سرطان بعد از گذشت 10 قرن هنوز معتبر است.( منبع تبیان نت )
بیش از یک هزار سال قبل، ابوعلی سینا حکیم وارسته، برجسته و منحصر به فرد ایرانی اولین کسی بوده که در تاریخ بشر از سرطان به درستی صحبت کرده است.
بعضی از جملات و عقاید سرطان شناسی ابوعلی سینا با گذشت 10 قرن هنوز تغییر محسوسی نکرده است.
زکاوت، پشتکار و تحقیق مستمر ابوعلی سینا توانسته است از او طبیبی استثنایی در عالم خلقت معرفی کند. ابوعلی سینا به دلیل شناخت عمیقی که از فقه و فلسفه ی اسلامی داشت و با آگاهی از امور اجتماعی و سیاسی وقت، جامعیت لازم را برای حکمت و طبابت پیدا کرده بود.
او از علم تشریح اطلاع خوبی داشت و حتی روابط بین اعضای بدن را که به صورت عادی ارتباط تشریحی ندارند، شناخته بود.
او در کتاب قانون خود ارتباطبیماری های پستان و رحم و تخمدان ها را شناخته و گزارش کرده است. این رازی است که یک هزار سال بعد از وفات وی روشن شده است.
ابوعلی سینا از سرطان به عنوان "ورم سرطانی" یاد می کند و آن را به خوبی تعریف کرده و دسته بندی می کند.
1) ورم سرطانی که بسیار درد دارد.
2) ورم سرطانی که کمتر درد همراه دارد و آرام است.
3) ورم سرطانی که چرک می کند. این نوع سرطان از ماده ی سودایی به وجود آمده است که آن ماده ی سودایی نیز سوخته ی خلط صفرایی خالص است و با ماده ی دیگری مخلوط نیست.
4) ورمی سرطانی که ثابت و بی حرکت است و چرکین نمی شود.
گاهی رخ می دهد که ورم سرطان چرکین به ورم سرطان بدون چرک تبدیل شود. گاهی هم اتفاق می افتد که ورم سرطانی بدون چرک به ورم سرطانی چرکین تبدیل شود. این حالت وقتی رخ می دهد که طبیب آن را عمل کرده و با نیشترزنی ورم را به چرک کردن درآورده است و در نتیجه کناره های ورم غلیظ تر و سخت تر شده اند.
ابوعلی سینا درباره ی علت نامگذاری سرطان که به معنای خرچنگ است، چنین اظهار عقیده می کند:
چرا این نوع از ورم را «سرطان» نامیده اند که سرطان معنی «خرچنگ» را می دهد؟ به عقیده ی من، در این نام گذاری یکی از دو حالت زیر را در نظر داشته اند:
1) ورم سرطان به اندامِ ورم زده چنان چنگ اندر زده است که خرچنگ شکار خود را در بر گرفته و چنگ اندر آن می زند.
2) ممکن است از آن رو نامش را سرطان گذاشته باشند که ورم به شکل و شمایل خرچنگ بوده، مستدیر(مُدَوَر) است، رنگش به رنگ خرچنگ شبیه است و شعبه هایی را از خود پراکنده است که به پاهای خرچنگ که در پیرامونش قرار دارند، شباهت دارد.
شیخ الرئیس تفاوت های درستی بین ورم غیر سرطانی که آن را ورم سقیروس گفته، با ورم سرطانی ذکر کرده است.
ورم سقیروس منظور ورم های سخت است که تموج(موج دار) دارد و کاملاً سفت ولی خوش خیم است. ما همه ی توده های خوش خیم اندام ها و اعضا را منطبق با ورم سقیروس می دانیم. اما ورم سرطانی با آن متفاوت است که این تفاوت از زبان ابوعلی سینا در کتاب قانون جلد چهارم به شرح زیر است:
ورمی را سرطان می نامیم که منشا آن سوخته ی ماده ی خلط صفرایی تبدیل شده به ماده ی سودایی است. یا نوع دیگر از خلط است که سوخته است و ماده ی صفرایی در آن بوده و به سودایی تبدیل شده است.
شاید علم امروز ما با علم یک هزار سال پیش ابوعلی سینا درباره ی سرطان تغییر محسوسی نکرده باشد. منظور از سرطان موقعیتی است که ضایعه از محل اصلی خود حرکت کرده و به نقاط دیگر بدن دست اندازی کرده باشد.
ورم سرطان درد دارد. به شدت و حِدّت آزاردهنده است. نوعی تپیدن دارد و به سرعت افزایش می یابد، زیرا ماده ی به وجود آورنده اش در اندازه زیاد است و بادکردگی همراه دارد.
سبب این بادکردگی آن است که ماده ی به وجود آورنده ی ورم وقتی از جای خود به حرکت درافتد، به سوی اندامی راهی می شود که در حالت غلیان و جوشش باشد.
در ورم سرطانی، رگ مانندهایی (شعبه هایی) همانند پاهای خرچنگ از ورم کشیده شده اند و اطراف ورم را اشغال کرده اند.